Er is bijna niemand die ooit heeft gehoord van het eilandje Razo. Behalve superfanatieke vogelaars. Hier leeft de Razoleeuwerik, een onbenullig bruin vogeltje dat nergens anders ter wereld te vinden is. Daar komt nog bij dat Razo ver buiten de gebaande paden ligt en er eigenlijk geen enkele manier is om er te komen, tenzij je je eigen schip meeneemt. Razo hoort bij de Kaapverdische Eilanden, in de Atlantische Oceaan ter hoogte van Cap Vert (waar ze naar vernoemd zijn), het meest westelijke punt van het Afrikaanse continent. De Portugezen noemden deze kaap Cabo Verde (groene kaap). Toen zij er in de vijftiende eeuw langs voeren zal het er door een meteorologisch wonder groen zijn geweest. Normaal gesproken is het er altijd dor en geel. Dat geldt ook voor de Kaapverdische Eilanden. Het eilandje Razo is een rotsachtig woestijneilandje. Je kunt je niet voorstellen dat wat voor landvogel dan ook daar in staat zou zijn te overleven. Het is verboden op Razo aan land te gaan, want vanwege die unieke leeuwerik is het een gesloten, strikt natuurreservaat.

Ik behoor tot een gelukkige minderheid die Razo van dichtbij heeft mogen aanschouwen. Vijf jaar geleden was ik als gids aan boord van de Plancius aangekomen op de Kaapverdische Eilanden, als afsluiting van de Atlantic Odyssey, een vaartocht die zes weken eerder in Vuurland was gestart en me via Antarctica, Tristan da Cunha en andere exotische eilanden uiteindelijk naar Kaapverdië had gebracht. Aansluitend voer ik mee met een tocht die werd aangeduid als de West African Pelagic, een vaartocht speciaal voor liefhebbers van zeevogels en zeezoogdieren in dit zeer rijke zeegebied voor de westkust van Afrika. Als eerste stond een excursie naar Razo op het programma. Aan land gaan was verboden, maar we mochten met onze zodiacs (opblaasbare rubberboten) aan de luwe zijde dicht langs de kust heen en weer varen, in de hoop die leeuwerik te zien te krijgen. Mij is het niet gelukt, maar er zijn diverse tochtgenoten die, al dan niet terecht, claimen het beestje gezien te hebben. Er gebeurde wel een ander wonder. Op Razo leeft nog een ander vogeltje dat alleen op de Kaapverdische Eilanden voorkomt, de Kaapverdische mus (Iago Sparrow). Wij kregen in de zodiac een hele groep van die beestjes aan boord, die het eiland kennelijk wilden ontvluchten. Misschien was er nergens meer drinkwater te vinden of zo. In ieder geval, de mussen streken neer op de motor, onze handen en schouders, en gingen mee terug naar de Plancius. Daar bleven ze ons tijdens de verdere reis gezelschap houden, terwijl wij ze vertroetelden met bakjes water en broodkruimels. Bij Madeira bleef er een aantal achter, maar een klein aantal ging mee tot Vlissingen, waar ze werden opgewacht door getipte vogelaars met verrekijkers en telelenzen.

En nu ben ik opnieuw aan boord van de Plancius, weer op de West African Pelagic, nu niet als gids maar lekker lui als passagier, en vanmorgen heb ik de Razoleeuwerik een tweede kans gegeven. Er waait hier altijd een krachtige noordoostpassaat, maar vandaag was die meer dan stevig, zeg maar stormachtig. Toch durfde onze dappere expeditieleider het aan in de luwte van het eilandje de zodiacs te water te laten. Het was op het randje van haalbaar en alleen al bij het instappen vanaf de gangway werd vrijwel iedereen geheel doorweekt door het overspattende zeewater. De verstandigen onder ons hadden hun camera’s niet meegenomen. Daarna volgde een bijzonder natte zodiacrit, met emmers buiswater, naar de kale kust van Razo. Op de kliffen zagen we prachtige Bruine Genten met dikke kuikens en elegante Roodsnavelkeerkringvogels met hun wapperende witte sprietstaarten, maar wat de leeuweriken betreft was het moeizaam. Mij is het weer niet gelukt. Ik denk dat ik de andere deelnemers moet indelen in drie categorieën: zij die ze echt hebben gezien (of zelfs gefotografeerd), zij die denken ze te hebben gezien, en de mensen (zoals ik) die ze hebben gemist. Er waren weer grote groepen mussen, en weer kwamen ze nieuwsgierig op ons af vliegen. Enkele streken zelfs neer op de rand van de zodiac, maar uiteindelijk besloten ze allemaal terug te keren naar hun eiland en af te zien van een lange reis bij ons aan boord. Heel verstandig, want de laatsten die vijf jaar geleden Vlissingen hadden bereikt, zijn daar uiteindelijk gevangen en afgemaakt, want in Nederland willen wij geen nieuwe exoten toelaten…

Vanaf de Plancius bij Razo,

Albert Beintema

Geplaatst op: 2 mei 2018