Ongekend. Ongezien. Ongeevenaard. Dat is de korte samenvatting van een dag die op het eerste gezicht misschien niet veelbelovend begon. Het zeeleven buiten verhulde zich bij het opstaan onder een deken van mist en slaperige ogen aan de ontbijttafel weerspiegelden de complete euforie en totale overrompeling die de groep overmande na de close encounter met de Groenlandse Walvis die de vorige avond bijna de goed gevulde bar binnen zwom. Het schip hield nog steeds koers richting noordoost langs de rand van het pakijs. Het vrij dunne ijs was intussen flink opgebroken en slechts her en der liet een verre zeehond, Kleine Alk of Ivoormeeuw zich zien. Enkele Sneeuwgorzen vergezelden ons kort voor ze hun tocht over het koude ijslandschap voortzetten en een zwemmend mannetje IJseend zorgde voor een leuke krent in de pap. Rond de middag namen we afscheid van het unieke ijslandschap en zetten we koers richting Spitsbergen, onze eindbestemming.

Maar omdat een dag op zee nooit zomaar een dag is en al helemaal niet tijdens deze reis, had ook deze dag iets bijzonders voor ons in petto. Nauwelijks hadden we mes en vork neergelegd toen opnieuw enkele Groenlandse Walvissen gezien werden in de verte. Ondanks de gure polaire wind liepen de voordekken snel vol en toverden de dieren een brede glimlach op de gretige gezichten. En die lach zou alleen breder worden naarmate de middag vorderde. De aantallen Kleine Alken en Noordse Stormvogels steeg zienderogen terwijl de kapitein het schip nauwgezet manoeuvreerde tussen twee grote plakken driftijs. Amper twintig minuten na de eerste Groenlandse Walvissen, doken er nog twee op. En dan nog drie. En nog een groepje van zeven. En nog vier. Een staart in de verte. En dan nog vijf. En nog wat dichte blows afgewisseld met blows wat verder weg. De ganse namiddag lang tot een stuk in de avond werden we verwend met kleine groepjes Groenlandse Walvissen die her en der opdoken langs en in verschillende platen driftijs, vergezeld van enthousiaste ‘ooohs’ en ‘aaaahs’ wanneer er weer eens een staart bovenkwam. Enkele dieren die rustig aan het wateroppervlak foerageerden, lieten zich ook van wat dichterbij bewonderen te midden van de ijspracht. Een vijftal (deels professionele) tellers hield intussen nauwkeurig de totaalstand bij. We eindigden op niet minder dan 104 individuele dieren! Een absoluut record.

Wetende dat de Spitsbergenpopulatie van deze soort momenteel op nog slechts enkele honderden dieren wordt geschat, is deze waarneming niet alleen bijzonder spectaculair, maar vormt tevens een belangrijke meerwaarde voor de wetenschap. Enkel in 2015 werd dit aantal bijna geëvenaard met een groep van minimum 85 dieren – toevallig of niet – eveneens waargenomen tijdens een gezamenlijke reis van Natuurpunt en Inezia. De wetenschappelijke expedities die naar aanleiding van deze unieke waarneming uit 2015 werden georganiseerd ten oosten van Groenland en ten noorden van Spitsbergen, zorgden ervoor dat de populatieschattingen die voorheen varieerden van 10 tot maximaal 100 dieren naar boven werden bijgesteld naar enkele honderden dieren en een beter zicht werd verkregen op de huidige verspreiding.

De waarnemingen van vandaag bevestigden opnieuw het belang van het pak- en driftijs voor de oostkust van Groenland, dat een groot deel van de Spitsbergenpopulatie lijkt te herbergen. We hopen dan ook dat deze uitzonderlijke waarnemingen zich op termijn mogen vertalen in concrete beschermingsmaatregelen, zoals bv. de oprichting van een marien reservaat. Een bijdrage waar een boot vol Natuurpunters met veel plezier een inbreng zal hebben gehad.

Nagenietend vanaf de Plancius, op weg naar Spitsbergen,

Griet Nijs

Geplaatst op: 2 juni 2018